چارت سازمانی

چارت سازمانی در حسابداری

با عرض سلام به کاربران عزیز سایت حساب تیوب، در فصل ششم آموزش حسابداری مقدماتی قرار داریم و در این فصل به موضوع ساختار و کدینگ شرکت ها می پردازیم. در قسمت اول از فصل ششم چارت سازمانی را بررسی می کنیم.

کسب و کار ها را با اسامی مختلفی میتوان صدا زد مانند:

• شرکت
• سازمان
• موسسه
• کسب و کار
• واحد تجاری
• واحد اقتصادی

تمامی مجموعه ها با هر نامی که آن ها را صدا بزنیم دارای یک هدف مشترک هستند. یک مکان فیزیکی که نیروی انسانی در آن مشغول به کار و فعالیت هستند و این فعالیت می تواند در چهارچوب فعالیت تولیدی یا خدماتی و … باشد. در این مبحث میخواهیم به شرکت ها از دید مدیریتی نگاهی کنیم و کسب و کار ها را از زوایای مختلف مشاهده کنیم، زیرا کسب و کار ها دارای ویژگی های مختلف هستند برای مثال یک کسب و کار می تواند دارای نوع فعالیت های مختلفی باشد یعنی در زمینه های مختلف فعالیت بکند و در راستای هدف خود درآمد کسب کند و این زمینه هایی که ممکن است در آن فعالیت کند می تواند بسیار زیاد و متنوع باشد.

یک کسب و کار همچنین ممکن است از نظر سایز و اندازه دارای سطوح مختلفی باشد مثلا می تواند یک کسب و کار در سطح کوچک ،متوسط و یا بزرگ باشد. اما چه مواردی کوچک یا متوسط و بزرگ بودن یک کسب و کار را تعیین می کند؟  استاندارد هایی در این رابطه وجود دارد که به طور کلی میزان درآمد، تعداد پرسنل و … تعیین کننده این موضوع هستند.

همچنین یک کسب و کار در راستای فعالیت و هدف خود دارای پرسنل مختلفی می باشد که از حداقل یک نفر تا تعداد بسیار زیادی پرسنل تشکیل شده باشد، این پرسنل در مجموعه هر کدام دارای سمت های مختلفی هستند که اصطلاحا به آن پست سازمانی یا سمت سازمانی می گویند.

سمت های مختلف در شرکت ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

• مدیر عامل
• عضو هیِئت مدیره
• مدیر مالی
• مدیر فروش
• مدیر عملیات
• مدیر مارکتینگ
• حسابدار
• پشتیبان
• بازاریاب
• تولید محتوا
• نگهبان
• امور قرارداد
• مدیر پشتیبانی
• منشی
• و …

اما ما نمی توانیم تمام این پست ها و سمت ها در سازمان را در یک خط مستقیم قرار دهیم  و از نظر قدرت و فرمان هر کدام دارای تفاوت هستند؛ اگر بخواهیم ساختار این قدرت را بررسی کنیم و مورد چینش قرار دهیم، به عنوان مثال در صدر این چینش هیئت مدیره قرار دارد و سپس مدیر عامل و بعد از آن مدیر های سطح بالای مجموعه بعد از آن مدیران سطح پایین و در نهایت سایر کارکنان و کارمندان قرار میگیرند.

اگر ما یک سری خطوط بین این سطوح مختلف و سمت های مختلف وصل کنیم مثلا هیئت مدیره را به مدیر عامل و مدیر عامل را به سایر مدیر های مجموعه و سپس تمامی سمت ها را به یکدیگر وصل کنیم در واقع چارت سازمانی تشکیل داده ایم. چارت سازمانی وظیفه دارد به صورت ساده و گرافیکی ساختار پرسنل و واحد های یک سازمان را به ما نشان بدهد. در تصویر زیر یک چارت سازمانی فرضی را مشاهده می کنید که این چارت در کسب و کارهای مختلف متفاوت و منحصر به فرد است، زیرا فعالیت های یک مجموعه با مجموعه ی دیگر متفاوت است. این ساختار ها با توجه به فعالیت و سایز این کسب و کار ها مانند تعداد پرسنل و واحد ها ایجاد می شوند.

تعریف چارت سازمانی

چارت سازمانی، شکلی گرافیکی و ساده از ساختار و طبقه بندی افراد در یک سازمان است؛ این چارت به ساده ترین شکل ممکن، روابط و سلسله مراتب قدرت و زنجیره فرمان را در واحد های مختلف سازمان نشان می دهد.

• دید کلی از بالا به سازمان
• کمک به کارکنان جدید برای درک بهتر سازمان
• کمک به ارتباط کارکنان با یکدیگر
• برنامه ریزی راحت تر و تخصیص منابع بهینه تر
• تسهیل حرکت به سوی یک حرکت واحد

یک چارت سازمانی فرضی استاندارد را در تصویر زیر مشاهده می کنید:

چارت سازمانی دارای انواع مختلفی می باشد که هر کدام از آن ها دارای تعاریف و ویژگی های مختلفی می باشد و در راستای یک هدف مشخص استفاده می شود مثلا در چارت سازمانی سلسله مراتبی ساختار زنجیره ای فرمان یک سازمان را نشان می دهد و به ترتیب به ما نشان می دهد که این سازمان از چه بخش هایی تشکیل شده است و بعضی چارت های سازمانی دیگر روابط واحد های مختلف و بعضی دیگر هدف های واحد های مختلف را بهتر نشان می دهد.

انواع چارت سازمانی

• چارت سازمانی سلسله مراتبی
• چارت سازمانی ماتریسی
• چارت سازمانی افقی
• چارت سازمانی شبکه ای
• چارت سازمانی تقسیمی
• چارت سازمانی خطی
• چارت سازمانی تیم محور

چند نمونه چارت سازمانی که شرکت ها به صورت واقعی تهیه کرده اند را در تصویرهای زیر مشاهده می کنید:

چارت سازمانی اول مربوط به شرکت تجهیزات برق و سیالات فولاد می باشد. در این چارت سطوح مختلف سازمان را مشخص کرده است.

چارت بعدی یک چارت بزرگتر و پیچیده تر که مربوط به شرکت گلتاش که یک شرکت سهامی عام است می باشد.

چارت بعدی ساختار یک شرکت را که فعالیت تولیدی دارد را به طور واضح نشان می دهد.

همانطور که در این مبحث چارت سازمانی را تعریف کردیم و از دید عملیاتی و مدیریت به شرکت ها نگاه کردیم، از دید حسابداری هم می توانیم یک ساختار برای آن ایجاد کنیم. در واقع از دید حسابداری شرکت ها دارای دسته های مختلفی هستند. مانند:

• خدماتی
• بازرگانی
• تولیدی
• پیمانکاری

از دید حسابداری فعالیت شرکت ها به این چهار دسته تقسیم می شوند که این فعالیت ها دارای یک سری واحد ها هستند. مثلا در این چهار دسته دارای واحد های خزانه، حقوق و دستمزد، دارایی، فروش ،انبار هستند که یک سری از این واحد ها در این چهار دسته ها به صورت مشترک هستند و یک سری واحد ها در این دسته ها متفاوت هستند. مطالب این قسمت آموزشی به پایان رسید در انتها از شما می خواهیم در شبکه های اجتماعی زیر ما را حمایت کنید.