ماهیت بدهکار و بستانکار

ماهیت چیست؟

با عرض سلام خدمت کاربران عزیز سایت حساب تیوب، در قسمت چهارم از فصل سوم آموزش حسابداری مقدماتی قرار داریم؛ در این جلسه به مبحث ماهیت بدهکار و بستانکار می پردازیم. سه سطح حساب زیر دارای دو ویژگی بدهکار و بستانکار می باشد:

• گروه حساب
• حساب کل
• حساب معین

مثلا در گروه حساب ما زیر گروه هایی داریم مثل دارایی جاری یا حقوق صاحبان سهام که این دارایی جاری و حقوق صاحبان سهام دارای یک  ماهیت بدهکار یا بستانکار می باشد ماهیت دارایی جاری بدهکار و حقوق صاحبان سهام بستانکار است؛ همچنین در حساب کل و حساب معین نیز زیر مجموعه هایی قرار دارد که این زیر مجموعه ها دارای ماهیت بدهکار یا بستانکار می باشند. اما سوالی که به وجود می آید این است که ویژگی بدهکار و بستانکار به چه دردی میخورد؟ در جلسات قبلی حسابداری را تعریف کردیم و گفتیم حسابداری به سه مرحله تقسیم میشود:

• شناسایی رویداد های مالی
• ثبت رویداد های مالی
• گزارش دهی

بعد از شناسایی رویداد های مالی آن را ثبت می کنیم اما نکته ی مهمی که وجود دارد آن است که اگر قرار است رویداد های مالی را بعد از شناسایی ثبت کنیم باید در چهار چوب خاصی آن ها را ثبت کنیم؛ مثلا در جلسات قبلی ما انواع حساب مانند گروه حساب، حساب کل، حساب معین را یاد گرفتیم و هنگامی که یک رویداد مالی را می خواهیم ثبت کنیم در چهار چوب این حساب ها ثبت می کنیم. دومین چهار چوبی که وجود دارد بدهکار و بستانکار بودن حساب ها می باشد؛ این چهار چوب ها جزء قوانین حسابداری می باشد که باید آن ها را رعایت کنیم و هنگامی که میخواهیم رویداد مالی را ثبت کنیم باید همه این چهار چوب ها را رعایت کنیم.

حساب تی (T) چیست؟

در حسابداری حسابی به نام حساب تی (T) داریم؛ حساب تی یک فرم ابتدایی از ثبت رویداد های مالی مرتبط با یک حساب هست که به دلیل سادگی، در تجزیه و تحلیل به استفاده کننده گان کمک می کند. یک شکلی را مانند T  تصور کنید، یک حساب معین مانند موجودی تنخواه بالای حساب تی قرار می گیرد و دو ویژگی بدهکار در سمت راست آن و بستانکار در سمت چپ آن قرار می گیرد که به آن حساب تی می گویند.

انواع گزوه حساب

گروه حساب ها که اصلی ترین و بزرگ ترین سطح در حساب ها می باشد و هر کدام از گروه حساب های زیر دارای ماهیت جداگانه است و دارای انواع زیر می باشد:

• دارایی جاری (بدهکار)
• دارایی غیر جاری (بدهکار)
• بدهی های جاری (بستانکار)
• بدهی های غیر جاری (بستانکار)
• حقوق صاحبان سهام (بستانکار)
• فروش و درآمد (بستانکار)
• بهای تمام شده کالای فروش رفته (بدهکار)
• هزینه ها (بدهکار)
• سایر هزینه ها و درآمد ها (بدهکار/بستانکار)

تعریف ماهیت بدهکار

هنگامی که ماهیت یک حساب بدهکار می شود سه ویژگی برای آن حساب ایجاد می شود:

• مانده نهایی آن حساب همیشه یا صفر است یا بدهکار است.
• اگر رویدادی رخ بدهد که موجب افزایش آن حساب بشود، چون ماهیت آن بدهکار است ، بخش بدهکار آن افزایش پیدا می کند.
• اگر رویدادی رخ بدهد که موجب کاهش آن حساب بشود، چون ماهیت آن بدهکار است ، بخش بستانکار آن افزایش پیدا می کند.

پس اگر حسابی ماهیت بدهکار داشته باشد سه ویژگی برای آن به وجود می آید:

• مانده نهایی همیشه صفر یا بدهکار است
• در صورت افزایش بدهکار می شود.
• در صورت کاهش بستانکار می شود.

تعریف ماهیت بستانکار

هنگامی که ماهیت یک حساب بستانکار می شود سه ویژگی برای آن حساب ایجاد می شود:

• مانده نهایی آن حساب همیشه یا صفر است یا بستانکار است.
• اگر رویدادی رخ دهد که موجب افزایش آن حساب بشود، چون ماهیت آن بستانکار است، بخش بستانکار آن افزایش پیدا می کند.
• اگر رویدادی رخ دهد که موجب کاهش آن حساب بشود، چون ماهیت آن بستانکار است، بخش بدهکار آن افزایش پیدا می کند.

پس اگر حسابی ماهیت بستانکار داشته باشد سه ویژگی برای آن به وجود می آید:

• مانده نهایی همیشه صفر یا بستانکار است.
• در صورت افزایش بستانکار می شود.
• در صورت کاهش بدهکار می شود.

تمرین:

مجید در تاریخ 1402/08/09 تعدادی رویداد مالی در حساب بانکی فروشگاه داشت، آن ها را به تفکیک شناسایی و در حساب تی بانک ثبت نمایید.

• حساب بانک سامان با مبلغ 1/200/000 ریال افتتاح شد.
• مبلغ 200/000 ریال قبض آب پرداخت شد.
• مبلغ 500/000 ریال هزینه اسنپ پرداخت شد.
• مبلغ 800/000 ریال طلب از مشتری دریافت شد.
• مبلغ 90/000 ریال هزینه تلفن پرداخت شد.

پاسخ: